Οστεοπόρωση

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ;

Οστεοπόρωση (πορώδες οστό) είναι η κατάσταση κατά την οποία ο ασθενής χάνει βαθμιαία οστική μάζα με συνέπεια τα οστά να γίνονται περισσότερο εύθραυστα. Αποτέλεσμα αυτού είναι η αυξημένη πιθανότητα να υποστούν κάταγμα.

ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Τα οστά αυξάνουν κατά την παιδική και την εφηβική ηλικία και γίνονται ης δεκαετίας. Καθώς η μέση ηλικία πλησιάζει τα οστά – ενώ παραμένουν ισχυρά- αρχίζουν βαθμιαία να χάνουν την πυκνότητα τους. Αυτή η απώλεια συνεχίζεται καθώς η ηλικία αυξάνει.

Η διαδικασία αυτή επιταχύνεται στις γυναίκες τα πρώτα 10 χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Αυτό οφείλεται στην διακοπή παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες καθώς τα οιστρογόνα ανήκουν στις ουσίες αυτές που βοηθούν τα οστά να παραμείνουν ισχυρά.

Οι άντρες αναπτύσσουν σπανιότερα οστεοπόρωση επειδή τα οστά τους είναι έτσι κι αλλιώς ισχυρότερα και επειδή δεν υφίστανται τη διαδικασία της εμμηνόπαυσης.

ΠΟΙΟΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΟΥΝ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ;

Όλοι μας κινδυνεύουμε καθώς μεγαλώνουμε να αναπτύξουμε οστεοπόρωση. Αυτό εξηγεί γιατί τα κατάγματα είναι συχνότερα στους ηλικιωμένους. Υπάρχουν κάποιες κατηγορίες ασθενών που έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα να αναπτύξει κάποιος οστεοπόρωση είναι:

Ανεπάρκεια οιστρογόνων: η πρώιμη εμμηνόπαυση (πριν τα 45) ή η αφαίρεση της μιας ή και των δύο ωοθηκών.
Έλλειψη σωματικής άσκησης: Η άσκηση βοηθά τα οστά να παραμείνουν ισχυρά τόσο κατά την ανάπτυξη όσο και κατά την ενήλικο ζωή. Έτσι κάποιος ο οποίος δε γυμνάζεται (ή κάποια αρρώστια ή αναπηρία δεν του επιτρέπουν να γυμναστεί) χάνει ασβέστιο από τα οστά του και άρα κινδυνεύει περισσότερο να αναπτύξει οστεοπόρωση.
Πτωχή διατροφή: Δίαιτα πτωχή σε ασβέστιο μπορεί να επιταχύνει την εμφάνιση οστεοπόρωσης.
Υπερβολικό κάπνισμα: Ο καπνός μειώνει τα επίπεδα των οιστρογόνων και μπορεί να προκαλέσει πρώιμη εμμηνόπαυση.
Υπερβολική χρήση αλκοόλ: Το αλκοόλ σε μεγάλες ποσότητες μειώνει την ικανότητα των σωματικών κυττάρων να παράγουν οστό.
Κορτικοστεροειδή (κορτιζόνη): Η λήψη κορτικοστεροειδών για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει οστεοπόρωση.
Οικογενειακό ιστορικό: Φαίνεται ότι κάποιοι κληρονομούμενοι παράγοντες επηρεάζουν την ανάπτυξη των οστών.
Προηγούμενα κατάγματα: Άτομα που έχουν ήδη υποστεί ένα χαμηλής ενέργειας κάταγμα έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να υποστούν και άλλο.

ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΛΗΦΘΕΙ Η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ;

Υπάρχουν αρκετά πράγματα που μπορεί κάποιoς να κάνει στα διάφορα σταδία της ζωής του προκειμένου να προλάβει την οστεοπόρωση.

Αυτά είναι:

• Υγιεινή Διατροφή. Παιδιά και ενήλικοι έχουν ανάγκη να λαμβάνουν σημαντική ποσότητα ασβεστίου με την τροφή. Σημαντικές πηγές ασβεστίου είναι το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί καθώς και άλλες τροφές όπως φαίνεται παρακάτω. Όσοι προσέχουν το βάρος τους είναι χρήσιμο να γνωρίζουν ότι το αποβουτυρωμένο γάλα περιέχει περισσότερο ασβέστιο από το πλήρες. Οι ημερήσιες ανάγκες σε ασβέστιο είναι 1000 mg για νέους ενήλικες και 1500mg για όσους είναι μεγαλύτεροι των 60 ετών (μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες). Ένα ποτήρι γάλα την ημέρα σε συνδυασμό με κάποιες άλλες τροφές που περιέχουν ασβέστιο συνήθως αρκεί. Ο παρακάτω πίνακας μπορεί να είναι χρήσιμος.

• Άσκηση. Τα παιδιά πρέπει να αθλούνται. Η άθληση βοηθά τα αναπτυσσόμενα οστά να γίνουν πιο ισχυρά. Για τον ίδιο ακριβώς λόγο θα πρέπει να αθλούνται και οι ενήλικες.
  
• Κάπνισμα. Αποφύγετε το κάπνισμα
  
• Αλκοόλ. Αποφύγετε την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Η μέγιστη επιτρεπόμενη ημερήσια ποσότητα αλκοόλ είναι 2-3 μονάδες για τις γυναίκες και 3-4 μονάδες για τους άντρες. Ως μονάδα ορίζουμε είτε μια απλή μεζούρα αλκοολούχου ποτού, είτα μισό (μεγάλο) ποτήρι μιας κανονικής μπύρας, είτε ένα ποτήρι του κρασιού ποτό με περιεκτικότητα σε αλκοόλ 8%.
  
• Ορμονική υποκατάσταση. Η θεραπεία με ορμονική υποκατάσταση σε γυναίκες που βρίσκονται στην εμμηνόπαυση είναι ένας καλός τρόπος πρόληψης της οστεοπόρωσης. Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας θεραπείας είναι εκτός από την επιβράδυνση της απώλειας οστικής μάζας και η πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων. Στα μειονεκτήματα συμπεριλαμβάνονται η πιθανή επιστροφή της εμμηνορρυσίας, παροδική μαστωδυνία, παροδική ναυτία και μια μικρή αύξηση της πιθανότητας καρκίνου του μαστού.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Καθώς η οστεοπόρωση δεν έχει συμπτώματα μπορεί να μείνει αδιάγνωστη για χρόνια. Αρκετά συχνά η πρώτη ένδειξη ότι κάποιος έχει οστεοπόρωση είναι κάποιο ή κάποια κατάγματα μετά από ένα όχι ιδιαίτερα βίαιο ατύχημα. Σπονδυλικά κατάγματα που οδηγούν σε μείωση του αναστήματος και κύφωση είναι αρκετά συχνά. Όταν ο γιατρός υποψιάζεται οστεοπόρωση πρέπει να ζητήσει μια εξέταση οστικής πυκνότητας. Η τεχνική που κατά κόρον χρησιμοποιείται ονομάζεται DEXA (Dual Energy X-ray Absorptiometry). Η ακτινοβολία στην οποία εκτίθεται ο ασθενής είναι ανάλογη με αυτή που εκτίθεται όταν παραμένει για μια μέρα στον ήλιο.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ;

Οι ασθενείς με οστεοπόρωση έχουν αυξημένη πιθανότητα να υποστούν κάποιο κάταγμα ακόμα και μετά από ένα ατύχημα χαμηλής ενέργειας. Τα οστεοπορωτικά κατάγματα είναι συχνότερα στο ισχίο, τη σπονδυλική στήλη και τον καρπό.

Τα κατάγματα του ισχίου και του καρπού είναι συνήθως προϊόν πτώσης. Αντίθετα τα κατάγματα της σπονδυλικής στήλης οφείλονται στο γεγονός ότι τα σπονδυλικά σώματα βαθμιαία αδυνατίζουν και τελικά κατακρημνίζονται. Όταν αυτό συμβαίνει σε πολλούς σπονδύλους η σπονδυλική στήλη κυρτώνεται, ο ασθενής πονάει και το ανάστημα του βραχύνεται.

ΘΕΡΑΠΕΥΕΤΑΙ Η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ;

Πέραν των προληπτικών μέσων και της θεραπείας με ορμονική υποκατάσταση υπάρχει μια σειρά από φάρμακα που μπορούν να μειώσουν το ρυθμό απώλειας οστικής μάζας στους οστεοπορωτικούς ασθενείς και κατά συνέπεια τον κίνδυνο κατάγματος.

Οι κυριότερες κατηγορίες τέτοιων φαρμάκων είναι:

• Τα Διφοσφωνικά (Fosamax, Actonel, Bonviva)
• Η Καλσιτονίνη
• Το Ασβέστιο και η Βιταμίνη D
• Οι εκλεκτικοί τροποποιητές των οιστρογονικών υποδοχέων (Evista)
• Η Tεριπαρατίδη (Forsteo)
• H ουσία Denosumab (Prolia) κ.α.

Η τελική επιλογή του κατάλληλου φαρμάκου ή του συνδυασμού αυτών είναι αποκλειστική ευθύνη του γιατρού.

ΠΟΙΟΙ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ;

• Μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με πολλαπλά σπονδυλικά κατάγματα αφού αποκλειστούν άλλα νοσήματα.
• Μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με Τ-score < -2.5 SD (DEXA) με ή χωρίς κάταγμα.
• Ηλικιωμένα άτομα με ιστορικό κατάγματος του περιφερικού σκελετού χαμηλής ενέργειας.
• Άνδρες με οστεοπόρωση διαγνωσμένη με DEXA με ή χωρίς προηγούμενα οστεοπορωτικά κατάγματα.
• Ασθενείς υπό αγωγή με κορτικοστεροειδή.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ

Ο συνδυασμός αθλητικής δραστηριότητας και διατροφής με επαρκή ποσότητα ασβεστίου είναι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της οστεοπόρωσης. Όταν όμως αυτή έχει πλέον εγκατασταθεί υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης της.